Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, tüketici güven endeksi gibi öncü göstergelerin 2023 yılında Türkiye ekonomisi hakkında olumlu işaretler verdiğini söyledi. Nebati, İzmir'de bir otelde düzenlenen İzmir İş Dünyası Buluşması'nda yaptığı konuşmada, İzmir'in 2021 yılında yüzde 14,1 büyümeyi başardığını, ihracatını da 2022 Kasım itibarıyla 20 yıl öncesine göre 6 kat artırarak 16,9 milyar dolara çıkardığını belirtti.
Bu dönemde İzmir'in, Türkiye'nin en çok ihracat yapan ikinci ili olduğunu kaydeden Nebati, 2022 yılı itibarıyla İzmir'in yıllıklandırılmış olarak 3,3 milyar dolar dış ticaret fazlasına ulaşmasının da oldukça kıymetli olduğunu dile getirdi.
Çin'de uygulanan "Sıfır-Kovid" politikası ve Rusya-Ukrayna Savaşı'nın, küresel aktivite ve ticaret üzerinde çeşitli sorunlara yol açtığını anlatan Nebati, şöyle devam etti:
"Bu gelişmeler sonucunda hızla artan enflasyonu düşürmek ve bununla mücadele etmek amacıyla birçok ülke merkez bankası para politikasında sıkılaşmaya giderken finansman maliyetleri önemli ölçüde yükseldi ve resesyon beklentileri de giderek güçlendi. 2023'e ise emtia fiyatlarındaki gevşeme ve Çin'in salgın önlemlerini gevşetmeye başlamasıyla daha olumlu bir atmosferde giriş yaptık. Diğer taraftan, küresel ısınma nedeniyle yaşanan kuraklık ve doğal afetler ekonomik aktiviteyi uzun vadede baskılayan en büyük tehditlerin başında geliyor. Bu sebeple, siz değerli iş insanlarımıza çevre dostu, sürdürülebilir yatırımlar yapmanızı öneriyorum. Vatandaşlarımızın da aynı bilinçle israftan sakınarak su ve enerji tasarrufunda bulunmalarının çok kıymetli olduğuna inanıyorum."
"Türkiye, son yüzyılın en zor yıllarından biri olan 2022 yılındaki krizleri fırsata çevirmeyi başarmıştır. Tüketici güven endeksi gibi öncü göstergeler de 2023 yılında ekonomimiz hakkında olumlu işaretler vermektedir." diyen Nebati, bu başarıların temelinde 20 yıldan bu yana elde edilen kazanımların yanı sıra istihdam, üretim ve ihracata odaklanan "Türkiye Ekonomi Modeli"nin de önemli bir payı olduğunu söyledi.
2022 yılının ilk üç çeyreğinde G20 ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ülkelerden birinin Türkiye olduğunu belirten Nebati, şunları kaydetti:
"Sürdürülebilir büyüme açısından önem arz eden makine teçhizat yatırımları ülkemizde 12 çeyrektir kesintisiz artmaya devam ediyor. Ekonomik aktivitedeki güçlü toparlanma ve etkili politikalarımız sayesinde, 2021 başından 2022 Kasım ayına kadar 4,5 milyon vatandaşımıza ilave istihdam oluşturduk. Toplam ihracatımızı, sizlerin de yüksek orandaki katkısıyla, 254,2 milyar dolara çıkartarak Cumhuriyet tarihimizin rekorunu beraberce kırdık. Rusya-Ukrayna Savaşı başladığında kimi çevreler tarafından turizme yönelik felaket senaryoları çizilmiş olsa da uyguladığımız politikalarla 2022 yılında turizmde de rekorlar kırdık. Faiz harcamalarının bütçemizden aldığı payı önemli oranda düşürerek oluşturduğumuz mali alanı da her daim eğitime, sağlığa, ulaşıma, yani vatandaşımıza hizmete yönlendirmeye devam ettik. Nasıl ki 2022'de son 20 yılın en iyi bütçe performanslarından birini sergilediysek 2023 yılında da bütçe disiplininin bozulması gibi bir durum kesinlikle söz konusu olmayacaktır. Nitekim çeşitli destekler, EYT ve ücret artışları gibi kararlarımızı alırken, vatandaşlarımızı her daim gözetmemizin yanı sıra bütçemize etkilerini de titizlikle hesaplıyoruz."
"Enflasyonda belirgin düşüşler görmeye devam edeceğiz"
Bakan Nebati, küresel gelişmelerin ve 2021 sonunda yaşanılan ani kur artışlarının etkisiyle 2022 yılını yüksek enflasyonla geçirdiklerini dile getirerek, "Ancak enflasyonda da son 2 aydır düşüş eğilimine girmiş olduğunu hepimiz görüyoruz. Bu artık baz etkisini de aşarak enflasyondaki hızın düştüğünü göstermesi açsından çok önemli. Kurlardaki oynaklığın azalması, beklentilerdeki iyileşme ve iş dünyamızın fiyat sabitleme ve indirme kampanyamıza devam eden desteğiyle, ilerleyen aylarda da enflasyonda belirgin düşüşler görmeye devam edeceğiz. Öte yandan, enflasyondan vatandaşlarımızın alım güçlerinin etkilenmemesi için, 2022 yılında 290,4 milyar lira vergi gelirinden vazgeçtik." ifadelerini kullandı.
Hükümet olarak ücret politikalarında da destekleyici bir duruş sergilediklerini, net asgari ücreti yüzde 54,7 artırdıklarını kaydeden Nebati, asgari ücretten alınan gelir ve damga vergisini kaldırdıklarını, bu uygulamayı tüm ücret gelirlerinin asgari ücrete isabet eden ksmı için geçerli kıldıklarını hatırlattı.
Nebati, kamu çalışanları ve emeklileri bugüne kadar enflasyona ezdirmediklerini, aylık ve ücretlerinde enflasyonun oldukça üzerinde reel artışlar yaptıklarını belirterek, şunları söyledi:
"Bu yılın başında da ilave refah payı vererek önemli iyileştirme sağladık. Temmuz ayında da ayrıca artış yapacağımızı hatırlatmak isterim. Bu yıl, siz değerli iş insanlarımıza sağlayacağımız asgari ücret desteğini de 100 liradan 400 liraya çıkardık. Yatırım, istihdam, üretim ve ihracatı önceleyen Türkiye Ekonomi Modeli kapsamında selektif bir yaklaşımla kredileri üretken alanlara yönlendiriyoruz. 2022 yılında Hazine Destekli Kefalet Sistemi kapsamında işletmelerimize toplam 115,7 milyar liralık kredi imkanı sağladık. Aynı yıl, 1,1 milyon esnafımıza yaklaşık 90,5 milyar lira tutarında Hazine Faiz Destekli Kredi kullandırdık. Geçtiğimiz günlerde de esnaflarımıza yönelik Hazine Faiz Destekli Kredi tutarını 150 milyar liraya çıkardık. Bunların yanında, ihracatçılarımıza ve turizmcilerimize uygun faizli ve uzun vadeli 150 milyar lira tutarında kredi imkanı sunuyoruz. Yakın zamanda açıkladığımız 14 yeni KGF paketiyle de 250 milyar liralık kredi tutarını sizlerin kullanımına sunmuş bulunuyoruz."
Konunun en kısa sürede meclisin gündemine geleceğini aktaran Nebati, "Kanun hem yapılandırma hükümlerini hem de vergi mevzuatında çeşitli yeniliklerin olduğu hükümleri kapsayacak. Yapılandırmaya ilişkin hükümlerle Vergi Daireleri, Gümrük Müdürlükleri, Sosyal Güvenlik Kurumu, büyükşehir belediyeleri ve belediyeler ile il özel idareleri ve Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarına ödenmesi gereken kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeler yapıyoruz." diye konuştu.
Teklifle vergi ve prim borçları başta olmak üzere, çok sayıda kamu kurum ve kuruluşun süresinde ödenememiş borçların cezalarını kaldırılarak ödenmesini getirdiklerini ifade eden Bakan Nebati, şöyle devam etti:
"Şunu da belirtmem gerekir ki bu güne kadar diğer yapılandırma yasalarında kapsama alınmayan adli para cezaları dahil olmak üzere idari para cezalarını da yapılandırma kapsamına alıyoruz. Tabii bunların faizlerini de düşük bir oran ile güncelleyerek ödenmesini daha kolay hale getiriyoruz. Bu yapılandırma kanununda vergi dairesine ödenmesi gereken hangi tür borç olursa olsun yapılandırılacak. Bir tane istisnamız var o da 2022 yılı için ödenmesi gereken geçici vergiler. Onlar da zaten beyanname verme süresinde kadar ödenmezse terkin edildiği için kapsama almadık."
"Vatandaşlar borçları 48 taksitte ödeyebilecek"
Davalı olan vergi ve prim dosyalarındaki ihtilafları sonlandırarak ödeme imkanı da getirdiklerini ifade eden Nebati, şunları kaydetti:
"Teklifte, matrah artırımı ve işletme kayıtlarının düzeltilmesine imkan sağlayan düzenlemelere de yer veriyoruz. İşletmelerimiz, 2018 ila 2021 yılları için gelir, kurumlar, KDV ve gelir stopaj vergilerinde matrah ve vergi artırımı yaparak vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olmayacak. Bu konuda da şunu peşinen belirteyim; arttırılan matrahların vergilerini peşin öderlerse o zaman vergi aslında da yüzde 10 indirim sağlanacaktır. Bu teklifteki önemli bir yenilik de taksit ödeme sürelerini 4 yıla çıkarmamızdır. Böylece vatandaşlarımız yapılandırılan borçlarını 4 yıla yayılan aylık taksitler halinde 48 taksitte ödeyebilecekler. Ödeme süresini uzun tuttuk ancak daha kısa sürede ödemek isteyenlere de ayrıca avantajlar getiriyoruz. Yapılandırılan borçlar peşin ödenirse, zaten küçük oranlar uygulayarak hesapladığımız yurt içi ÜFE tutarının yüzde 90'ından da vazgeçiyoruz. Eğer yapılandırılan borç idari para cezası ise asıl alacaktan da yüzde 25 oranında indirim sağlıyoruz."
Nebati, 2 bin lirayı aşmayan icralık borcu olan vatandaşların bu borçlarını tasfiye edecek ortamı daha önce hazırladıklarını, şimdi de vergi, ceza, faiz gibi hangi türden olursa olsun borcu bulunan vatandaşların 2 bin lirayı aşmayan borçlarını silineceğini aktardı.
31 Aralık 2022'den önce ödenmesi gereken borçlarının toplamı 2 bin lirayı aşmıyorsa bu düzenleme kapsamında bir defaya mahsus olmak üzere hiçbir şart aramadan borçların silineceğini ve alacaktan vazgeçileceğini bildiren Nebati, şu ifadeleri kullandı:
"Böylece bu borçlar nedeniyle vergi dairelerimiz takip işlemleri yapmayacak, vatandaşımız da takibe muhatap olmayacaktır. Gelelim teklifte yer alan diğer bazı düzenlemelere. Gelir Vergisi Kanunu'nunda yer alan genç girişimci istisnasının tutarını artırıyoruz. Mevcut düzenlemeye göre istisna kapsamında ilk defa işe başlayan gelir vergisi mükelleflerinin üç hesap dönemi kazançlarının yıllık 75 bin lirası gelir vergisinden istisna ediliyor. Söz konusu tutarı 2023 yılı için 150 bin liraya çıkarıyor ve her yıl Gelir Vergisi tarifesinin ikinci dilimi tutarına paralel olarak artmasını sağlıyoruz. Böylece, izleyen yıllarda, dilim tutarlarında yeniden değerleme oranında artış oldukça, bu istisna da beraberinde artacak."
TOKİ tarafından konut ve konutla birlikte ihale edilen yapım işlerine ilişkin olarak bu yıl sonuna kadar uygulanmak üzere damga vergisi istisnası getirdiklerini bildiren Nebati, böylece özellikle orta ve alt gelir grubuna yönelik konutların daha uygun şartlarla üretilmesine imkan sağlandığını aktardı.
Nebati, ortaklığın giderilmesi davaları yoluyla gayrimenkul satışlarında alınan asgari maktu harcın toplamının belli bir tutarla sınırlandırıldığını ifade etti.
"Turizm sektöründe çalışan personelin tüm yıl çalışabilmesi yeni bir destek sistemi düzenliyoruz"
Turizmi teşvik amacıyla, turizm tesislerinin yaz ve kış sezonlarında çalışmaları durumunda SGK prim desteği sağlayacaklarını anlatan Nebati, şöyle devam etti:
"Turizmin 12 aya ve ülke çapına yaygınlaştırılması hedefi doğrultusunda turizm sektöründe çalışan personelin tüm yıl çalışabilmesi ve nitelikli personel istihdamının kalıcı hale getirilmesi için yeni bir destek sistemi düzenliyoruz. Yıl boyunca faaliyet gösteren turizm işletmesi belgeli ve Türkiye Sürdürülebilir Turizm Programı kapsamındaki ve bu program kriterlerinden üçüncü aşama sertifikasına sahip konaklama tesisi iş yerlerinde çalışan sigortalılar için kış veya yaz turizmi kapsamında belirlediğimiz aylarda prim desteği vereceğiz. Bu destek kapsamında prime esas kazanç alt sınırının iki katını geçmemek şartıyla, bildirilen prime esas kazanç üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren hissesi primlerinin tamamını hazinece karşılayacağız. AR-GE tasarım ve destek personelinin merkez ve bölge dışı çalışma sürelerinin yüzde 100'e çıkarılmasına imkan veriyoruz. Bağ-Kur sigortalılık sürelerinin durdurulması ve ihya edilmesine olanak sağlıyoruz. İştirak hissesi ve pay alımı dolayısıyla yapılan finansman giderlerinin, devir sonrası devir alan kurum tarafından gider yazılabilmesi imkanını getiriyoruz. Öte yandan eşdeğer eşya ve yeniden kullanılabilir parçaların sigorta sektöründe kullanılabilmesinin de yolunu açıyoruz. Tüm bu kapsamlı ve milletimizin menfaatlerini gözeten düzenlemelerimizin ülkemize hayırlı olmasını diliyorum."
"Tarihi kongre tam 100 sene sonra aynı yerinde düzenlenecek"
Bakan Nebati, son 20 yılda, hem İzmir hem de ülkemizin dört bir köşesi adeta bir kalkınma seferberliği yaşandığını, şehir hastaneleri, yerli ve milli otomobil, mega altyapı projeleri, sayısı 200'ü aşan üniversiteler, imrenilecek boyutlara ulaşan savunma sanayi ve sayısız diğer kazanımların Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde elde edilen kazanımlar olduğunu aktardı.
Türkiye'nin kendisine has ihtiyaç ve koşullarını gözeterek iktisadi zaferler kazanmak için Türkiye Ekonomi Modelini uyguladıklarını belirten Nebati, birinci İzmir İktisat Kongresi'nin bundan tam 100 sene evvel Cumhuriyetin henüz kuruluş aşamasındayken İzmir'de gerçekleştiğini, o dönemki iktisat politikaları ana hatlarının bu kongrede belirlendiğini anımsattı.
Şimdi Türkiye Yüzyılı'na doğru ilerledikleri bu dönemde, aynı ruh ve aynı heyecanla, yine İzmir'de geniş katılımlı bir İktisat Kongresinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan himayeleri ve teşrifleriyle tarihi kongreden tam 100 sene sonra tekrar aynı yerinde düzenleyeceklerini vurgulayan Nebati, "Esasen bu kongre, mevcut tüm küresel çalkantılara ve risklere rağmen, ülkemizi istikrarlı ve sağlıklı bir şekilde büyütmek ve güçlendirmek, insanımızın refahını her geçen gün daha da artırmak için aynı inanç ve iradeyle çalıştığımızın dosta düşmana açık bir ilanı niteliğindedir." dedi.
Nebati, kongrenin 17 Şubat-4 Mart 2023 tarihlerinde aynı yerinde ve aslına tamamen sadık kalınarak inşa edilen binada gerçekleşeceğini sözlerine ekledi.