Afganistan’da askeri danışmanlık yapan emekli Albay Ediz Ekinci, Afganistan’ı ve Taliban yönetiminin olası etkilerini Yeni Şafak’a anlattı. “Afganistan, kendisine özgü dinamiklere sahip bir ülkedir” diyen Ekinci, sorulara şu cevapları verdi:
Afganistan, Cumhuriyet tarihimizin en büyük yardımını yaptığımız ülke. Türkiye neler kattı?
SINIRLARIN ÇOK ÖTESİNİ ETKİLER
Tabloyu Afganistan özelinde değerlendirdiğimizde dünyayı neler bekliyor?
Afganistan’da bugün yaşananların etkisi ülke sınırlarının çok ötesine ciddi etkileri olacaktır.
Ne büyüklükte bir etkiden bahsediyoruz?
TEK TİP TALİBAN YOK
Kimdir Afganlar? Sosyo-politik yapısı nasıldır?
Politik şekillenmede etnik kimlikler öne çıkıyor. Ülkede tek tip bir Taliban’dan söz etmek de çok mümkün değil. Her vilayetin güvenlik dinamikleri birbirinden çok farklı. Asayiş olaylarında kendine Taliban süsü veren çok sayıda silahlı suç örgütü de bulunuyor. Taliban’ın ülkeyi ‘kontrol altına almasıyla’ birlikte bazı devletler belirli rezervlerle Taliban’la görüşebileceklerini açıklıyorlar. Evet bu doğru yaklaşımdır. Ama burada benim endişem bu Taliban hangi Taliban’dır sorusuna verilecek cevapta yatmakta. Ya herkesin kendine göre bir Taliban’ı varsa, ki kuvvetle muhtemel var. Bu durum Afganistan’ı gelecek dönemde daha da kırılgan hale getirecek.
SORUNLARIN TEMEL KAYNAĞI YOLSUZLUK
ABD’den geriye güvensizlik kaldı
Taliban’ın etkinliği konusunda neler söyleyebilirsiniz?
Afganistan’da hiçbir zaman ABD ve NATO ve dahi merkezi hükümet Kabil’in 20 kilometre ve ötesine hâkim olamamıştı. Kabil’deki kontrol de büyük ölçüde Türkiye’nin senelerce Kabil Bölge Komutanlığı görevinde bulunmasından ve Kabil’in korumasından sorumlu Afgan 111. Tümen’deki lider kadroları ve askerleri eğiten Türk askerinin varlığı olmuştur. ABD’nin ve Batılı devletlerin 11 Eylül saldırılarından hiçbir sorumluluğu olmayan insanların ülkesi Afganistan’da onca ölüm ve yıkımla geçen 20 yıl sonunda hiçbir şey olmamış gibi herhangi bir sorumluluk yüklenmeden terk etmeleri başta ABD olmak üzere Batılı ülkelere karşı insanlar üzerinde derin bir güvensizlik ortaya çıkaracaktır.
BATI’NIN EGOLARI VE HİBRİD HARP
Türkiye, Afganistan’da hiç böyle olaylar yaşamadı ama etkin de kılmadılar. Neden?
Göç iki kat artabilir
Ciddi bir Afgan göçü tehdidinden bahsediliyor?
Zaten var olan insani trajedi Taliban yönetimiyle birleşince ülkeden kaçışlarda geçen döneme göre en 2-3 kat artış beklenmelidir. Bu düzensiz göç dalgalarının başta Türkiye olmak üzere bölge ülkelerini sosyal, ekonomik, siyasi ve asayiş konularında zorlu sınamalara tabi tutacağı açıktır.