|

Türkiye'den tarihi takip: Hafiye gibi peşine düştük

Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş'un "Geri getirmek için hafiye gibiyiz" dediği çalınmış tarihi eserler 17 farklı ülkede, 55 parça. En fazla eser ABD'de, Zeugma mozaikleri dahil. Almanya Pergamon Müzesi de hedefte, Bulgaristan sınırında ele geçen eserler de bulunuyor...

Yeni Şafak
09:24 - 29/08/2017 Salı
Güncelleme: 09:43 - 29/08/2017 Salı
Diğer
Hitit Kralı Maradas'ın geyik avı kabartması...
Hitit Kralı Maradas'ın geyik avı kabartması...

Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş'un "Geri getirmek için hafiye gibiyiz" dediği çalınmış tarihi eserler 17 farklı ülkede, 55 parça.

En fazla eser
ABD
'de, Zeugma mozaikleri dahil.
Almanya
Pergamon Müzesi de hedefte.
Bulgaristan
sınırında ele geçen eserler de bulunuyor.

Türkiye, çalınarak yurtdışına kaçırılan tarihi eserlerinin peşinde. Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş'un, "Geri almak için hafiye gibi çalışıyoruz" dediği eserler 17 farklı ülkede ve tamamı 55 parça.

Bakanlığın almak için uğraştığı listenin tamamına ulaşıldı.

  • Listeye göre iadesi istenen tarihi eserlerin en fazla bulunduğu ülke Amerika Birleşik Devletleri ( ABD). ABD'yi sırasıyla Almanya, Bulgaristan ve Danimarka izliyor. İngiltere, İrlanda Cumhuriyeti, İskoçya, İsrail, İtalya, Macaristan, Moldova, Polonya, Portekiz ve Rusya’da da geri getirmek üzere resmi işlemlerin başlatıldığı eserler bulunuyor.
Tespit edilenler için başvuru yapıldı
Kültür ve
Turizm Bakanlığı
ndan elde ettiğimiz bilgilere göre binlerce kültür varlığının
Anadolu
toprakları dışında, çeşitli ülkelerde bulunduğu sanılıyor. Bakanlığın çıkardığı 17 ülkedeki 55 parça eser ise tespit edilen ve iadesi için resmi girişimlerin başlatıldığı eserler olarak ortaya çıkıyor.

Türkiye'den çıkartılan varlıkların kesinleşmesi halinde başka eserler için de girişimler başlatılacak. Habertürk'ün haberine göre, işte Türkiye'ye getirilmesi için resmi girişimlerin başlatıldığı eserler ve bulundukları ülkeler...

Almanya
-
Konya
Beyhekim Camii mihrabı (Berlin Pergamon Müzesi)

- Konya Beyhekim Camii pencere kanadı (Pergamon Müzesi)

- Konya Akşehir Hacı İbrahim Veli sandukası (Pergamon Müzesi)

- Afrodisias İhtiyar Balıkçı Heykeli gövdesi. (Eski
Berlin
Müzesi)
-
İstanbul
Piyale Paşa Camii çini alınlığı (Pergamon Müzesi)

- Duesseldorf Havalimanı’nda ele geçirilen eser

- Bir Türk
Vatan
daşında ele geçirilen eserler (2015)
-
Kocaeli
Müzesi’nden çalınan renkli kabartma panolar (2014)
ABD

- İstanbul Piyale Paşa Camii çini alınlığı (Boston Güzel Sanatlar Müzesi)

- J. Paul Getty Müzesi’nde 10 parça eser

- Boubon heykelleri

- Kremna heykelleri

-
Manisa
bronz klinesi

- Zeugma mozaikleri (Bowling Green Üniversitesi)

- Kumluca eserleri (Dumbarton Oaks Müzesi)

- 6 adet adak ve mezar steli

- Kelenderis kökenli vazo (Brooklyn Müzesi)

- Walters Sanat Müzesi’nde bulunan el yazması eserler

- Bir koleksiyonerde bulunan Prometheus mozaiği

- Freer Sanat Galerisi & Arthur M. Sackler Galerisi’nde bulunan el yazması eserler

- Schimmel koleksiyonu (Metropolitan Sanat Müzesi)

Belçika

- Gladyatör Steli (Kraliyet Müzesi)

- İskender Başı (Kraliyet Müzesi)

Bulgaristan

- Malko-Tırnova Sınır Kapısı’nda ele geçen eserler

- Kaptan Andreevo Sınır Kapısı’nda ele geçen eserler

- Lesovo Sınır Kapısı’nda ele geçen eserler

- Lesovo Sınır Kapısı’nda ele geçen eserler

- Kalotina Sınır Kapısı’nda ele geçen eserler

Danimarka
-
Diyarbakır
Sfenks Figürü (David Samling Müzesi)

- Akşehir Seydi Mahmut Hayrani Türbesi’ne ait sanduka (David Samling)

-
Cizre
Ulu Camii’ne ait kapı tokmağı (David Samling)

- Nuruosmaniye Kütüphanesi’ne ait Kuran-ı Kerim yaprakları (David Samling)

- Hacı Bayram Veli Türbesi şamdanı (David Samling)

- Eşrefoğlu Camii halısı (David Samling)

Fransa

- Sultan II. Selim Türbesi çini panosu (Louvre Müzesi)

- Sultan I. Mahmut Kütüphanesi, Sultan III. Murad Türbesi ve II. Selim türbesi çinileri (Louvre Müzesi, Dekoratif Sanatlar Müzesi ve Sevr Müzesi)

- İstanbul Piyale Paşa Camii çini alınlığı (Louvre Müzesi)

- Geyik Avı kabartması (Louvre Müzesi)

İngiltere

- Eros başı (Victoria and Albert Müzesi)

- Samsat Steli (British Müzesi)

-
Isparta
’dan çalınan sütunlu lahit parçaları
Avusturya

- Avusturya Gümrüğü’nde yakalanan iki mermer heykel başı

İrlanda

- İstanbul Türk-İslam Eserleri Müzesi’nden çalınan Kuran-ı Kerim yaprakları (Dublin Chester Beatty Kütüphanesi )

İskoçya

- Altın Taç İSRAİL

- Urartu Şamdanı

İtalya

- Lidya yazıtı

- Castel Viscardo Köyü’ndeki Osmanlı Sancağı

Macaristan

- Bir Türk vatandaşından ele geçirilen eserler

Moldova

- Sınırda ele geçirilen eserler

Polonya

- Mezar stelleri (Varşova Ulusal Müzesi) (2013)

Rusya
-
Trabzon
’dan Rusya’ya götürülen el yazmaları
Portekiz

- İstanbul Türk-İslam Eserleri Müzesi’nden çalınan Kuran-ı Kerim yaprakları (Gülbenkyan Müzesi)

- İstanbul Piyale Paşa Camii çini alınlığı (Gülbenkyan Müzesi)

Afrodisias ihtiyar balıkçı heykeli

Afrodisias Antik Kenti’nde olduğu bilinen ama sadece kol ve bacak kısımları bulunan İhtiyar Balıkçı Heykeli’nin ana parçası Berlin Müzesi’nde. 1904’te Afrodisias’tan kaçırılan heykel 112 yıldır gövdesine kavuşmayı bekliyor.

Zeugma mozaikleri
1960’lı yıllarda Zeugma ve çevresinde yapılan
Kaçak
kazılar sırasında yurtdışına kaçırıldığı tespit edildi. MS 2-3. yüzyıllara tarihlenen 12 parça mozaik, Amerika’nın Ohia Eyaleti’ndeki Bowling Green State Üniversitesi’nde.
Kumluca eserleri

Antalya’nın Kumluca İlçesi sınırları içinde yer alan Korydalla Antik Kenti’nde 1963 yılında bulunan ve 6. yüzyıla tarihlenen altın ve gümüşten yapılmış eserler, çeşitli tarihlerde yurt dışına kaçırıldı.

Piyale Paşa Camii çini alınlığı
Louvre Müzesi’nde 22 Eylül 2012’de açılan
İslam
Sanatları Bölümü’nde sergilenen çiniler, Sultan 2. Selim’in damatlarından Kaptan-ı Derya Piyale Paşa tarafından 1573 yılında yaptırılan camiden çalınıp ABD’ye götürüldü.
Kremna heykelleri
46 yıldır ABD’de vatan hasreti çeken Kremna Heykeli’nin ait olduğu Pisidia toprakları ve
Burdur
Müzesi onu bekliyor.
Geyik avı kabartması
Fransa’nın başkenti
Paris
’teki Louvre Müzesi’nde sergilenen ‘Geyik Avı Kabartması’nın Arslantepe’den 1891 yılında götürüldüğü biliniyor, bu eserin
Malatya
’ya dönmesi için çalışmalar sürüyor.
Akşehirli Hacı İbrahim Veli Sandukası

Konya Akşehir Hacı İbrahim Veli Türbesi’nden kaçırılan 14. yüzyıl sandukası, Berlin’deki Pergamon Müzesi’nde. Ceviz ağacının gövdesinden oyma tekniğiyle yapılmış işlemeli sanduka, 1905 yılında çalınıp Almanya’ya götürüldü.

Beyhekim Mescidi mihrabı
Konya’nın
Selçuklu
İlçesi’ndeki Beyhekim Camii’nin çini mozaikli mihrabı, 1907’de yurtdışına kaçırıldı. Eser, Berlin’de İslam Eserleri bölümünde sergileniyor.
Diyarbakır Sfenksi

Diyarbakır Müzesi’nden 1979 yılında çalınan bronz figür Danimarka’daki David Samling Müzesi’nde sergileniyor.

Sultan II. Selim türbesi çini panosu
16. yüzyılın en güzel çini örneklerinden. Giriş kapısının iki yanına, beyaz zemin üzerine mor, kırmızı, yeşil, mavi
çiçek
desenli çini panolar 1895’te
Fransa
’ya götürüldü.
Eros başı
1700 yıllık Sidamara Lahdi’nden koparılarak kaçırıldı ve İngiltere’deki Victoria-Albert Müzesi’nin deposunda tutuluyor. Victoria-Albert Müzesi’yle anlaşmaya varılabilirse, ‘Eros Başı’, ait olduğu Sidamara Lahdi’yle yeniden birleştirilerek İstanbul
arkeoloji
Müzeleri’nde sergilenebilecek.


Geri alma süreci nasıl işliyor?
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na göre kültür ve tabiat varlıkları devlet malı niteliğinde. Fotoğraflı envanter bilgileri mevcut olan eserlerin çalınması durumunda eser, Interpol Çalıntı Sanat Eserleri veri tabanına kaydettiriliyor. Bu şekilde iade süreci kolaylaşıyor. Buna en iyi örnek Kanatlı Denizatı Broşu’nun iadesi. Kaçak kazılarla yurtdışına çıkarılan eserlerinse envanter kaydı bulunmadığından, eserlerin niteliklerine ilişkin hazırlanan akademik raporlara dayanarak eseri elinde bulunduran kişi veya kurumlarla ikili görüşmeler başlatılıyor. Eserlerin iyi niyet çerçevesinde iadesi amaçlanıyor. Buna en iyi örnek de ABD, Penn Müzesi’nden iade edilen 24 adet
Troya
kökenli eser. Karşı tarafın eserin iadesine yanaşmaması durumunda ise dava açma yoluna gidiliyor. 2002 yılında İngiltere’den iade alınan ve Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde muhafaza edilen Dionissos Heykeli bu yöntemle alındı.
Türkiye'ye getirilen eserlerden bazıları
Türkiye, yurtdışında binlerce olarak ifade edilen eserlerden birçoğunu çeşitli tarihlerde geri getirmeyi başardı. Özellikle 1980’den sonra çok sayıda eser, ait olduğu topraklara, Anadolu’ya getirildi. 1980’den sonra dava ve ikili görüşmeler yoluyla Afrodisias eserleri, Herakles lahidi, Boğazköy tabletleri,
Elmalı
sikkeleri, Marsyas Heykeli, Eşrefoğlu Camii ana giriş kapısı süsleme panoları, Afrodisias ören yerinden çalınan yüksek kabartma baş Türkiye’ye getirildi. 1960’ta ABD’ye kaçırılan Karun Hazinesi’ne ait eserler arasında bulunan ‘Kanatlı Denizatı Broşu’ da 2013 yılında yurda getirildi.
#Numan Kurtulmuş
#Mozaik
#Tarihi eser
#ABD
#Fransa
7 yıl önce