Çocuklarda kuru yemişten, küçük parçalı oyuncaklara, yemekteki kemik parçasından şekere kadar küçük cisimlerden birinin nefes borusu ya da akciğere kaçması, ölümle ya da tedavide gecikmeye bağlı kronik akciğer sorunlarıyla sonuçlanabiliyor.
Aniden ortaya çıkan nefes kesilmesi, morarma, öksürük ve hırıltıyla kendini gösteren bu durumda, cismin tespit edilmeden parmakla müdahale edilmesi de hava yolunun tıkanmasına bağlı çocuğun yaşamını yitirmesine neden olabiliyor.
Türk Toraks Derneği'nin Antalya'da gerçekleşen 20. Yıllık Kongresinde, açıklama yapan Deneysel Araştırmalar Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Özge Yılmaz, erişkinlerde de görülmekle birlikte özellikle çocukluk çağında yaşanan en önemli sorunlardan birinin, yabancı cisim aspirasyonu olduğunu söyledi.
Çocuğun ağzındaki bir cismi nefes borusuna kaçırmasının "Yabancı cisim aspirasyonu" olarak tanımlandığını dile getiren Yılmaz, beslenme ya da oyuncaklarla oynama sırasında ani olarak ortaya çıkan nefes kesilmesinin, morarma, öksürük ve hırıltının en sık görülen bulgular arasında yer aldığını vurguladı.
Yabancı cisim aspirasyonunun en sık 1-3 yaş arası çocuklarda görüldüğüne dikkati çeken Yılmaz, yiyeceklerin büyük parçalar halinde verilmesi, ulaşılabilir yerlerde küçük parçalı oyuncakların bulunmasının en önemli nedenler olduğunu söyledi. Yılmaz, bu yaş grubundaki çocukların buldukları her şeyi ağızlarına aldığını, ağızlarında yiyecek varken konuşmaya çalıştıklarını, güldüklerini ya da ağladıklarını belirtti.
Doç. Dr. Yılmaz, hava yoluna en sık fındık, çekirdek, fıstık, küçük şekerler, ceviz, elma, havuç, sosis, üzüm gibi küçük, kaygan yüzeyli, yuvarlak ya da silindirik şekilli gıdaların kaçtığını anlatarak, erken tanı almayan çocukların genellikle astım, tekrarlayan zatürre, devamlı öksürük, balgam ve nefes darlığı gibi şikayetlerle hekime getirildiğini ifade etti.
Yılmaz, "Oyun oynarken ya da yemek yerken aniden başlayan öksürük, öğürme, boğulma, nefes alamama ve hırıltı, hava yoluna yabancı bir cisim kaçması hekime başvuru nedenidir." dedi.
Yabancı cisim aspirasyonu olan çocukların yaklaşık yüzde 20-45'inin 3 günden sonra tanı aldığını ifade eden Yılmaz, "Yabancı cisimler solunum yollarında burundan hava yollarının en uç noktasına kadar her yere yerleşebilir. Yabancı cismin boyutu ana hava yolunda tıkanıklık ortaya çıkaracak şekildeyse çocuğun ölümüyle sonuçlanabilir. Daha küçük boyutlardaki yabancı cisimler ise daha küçük hava yollarına gider. Tanı konulmazsa astım, yineleyen zatürre gibi belirti verebilir ve akciğerde kronik değişikliklere neden olur." bilgisini verdi.
Yılmaz, yemek yerken ya da oyun oynarken aniden öksürük ve nefes darlığı gelişen, yabancı bir maddenin nefes borusuna kaçtığı düşünülen çocuklarda yabancı cisim tespit edilmeden parmakla çıkarılmaya çalışılmasının uygun olmadığının altını çizdi.
Böyle bir girişimin, yabancı maddenin daha da ileriye giderek, hava yolunu tam tıkayabileceğine ve çocuğun yaşamını yitirmesine neden olabileceğine işaret eden Yılmaz, şunları kaydetti:
"Böyle bir durumda yabancı maddenin hava yolundan çıkarılabilmesi için çocuğun yaşına göre uygulama yapılmalı. Bu uygulamaların hepsi kesinlikle temel yaşam desteği alan kişiler tarafından yapılmalı. Çocuk, en kısa sürede hastaneye, acil servise götürülmeli.
Yabancı cismin hava yollarına kaçmasının ardından çocukta nefes kesilmesi, morarma gibi hava yollarının tamamen tıkandığını düşündüren bulguların olması halinde ise özel manevralar yapılmalı. Bu manevra bir yaşından büyük çocuklar için yapılmalı. Bir yaşından küçük çocuklar için ise göğüs ve sırta arka arkaya yapılan vuruşlar uygulanmalı.
Yabancı cisim sıklıkla ameliyat gerektirmeden 'bronkoskop' diye isimlendirilen ışıklı kamera sistemiyle hava yolundan çıkartılabilir. Küçük çocuklarda en sık küçük oyuncak parçaları ve kuru yemişlerin soluk yollarına kaçması görüldüğünden 3 yaşından önce çocuklar, bu tip oyuncaklarla oynamamalı ve kuru yemiş tüketiminden kaçınılmalı."
