Osmanlı ordusunun özel kuvvetleri: Deliler

Osmanlı ordusunun fedaileri olan deliler Anadolu beyliklerinde, donanma hizmetinde kullanılan asker olarak biliniyor. Osmanlı teşkilatında hafif yaya asker olarak geçen deliler ordunun en ön safında düşmanı ürküten kıyafetleri ve korkusuzca saldırmaları ile tanınan delilerin bir diğer ismi ise azaplar.

İlk olarak Aydınoğullan Beyliği’nde görülmüştür. Yaya azapları tüfeğin alınmasına kadar birçok görevde bulunurlar.

Deliler Fatih'in Fermanı filmi fragmanları dönmeye başlayıp vizyona girene kadar merakla beklendi. Yayınlandıktan sonra ise büyük bir beğeni toplayan film Almanya'da sansür yedi. Osmanlı ordusundaki Deliler kimdi? Görevleri neydi? 'Deliler Fatih'in Fermanı filmi ile en çok merak edilen konu oldu. Osmanlı ordusunda en dikkat çeken askeri birliklerden olan deliler, özel kuvvetler olarak çalışırdı.

Evli olmayan, bekar erkek anlamına gelen Azap kelimesinden de anlaşılacağa üzere azapların evlenmeleri yasaktı. Azap sınıfındaki askerler genellikle savaşlarda zırh giymezlerdi. Düşmanı endişeye sevk eden giyimleri ve güçlü elleriyle düşmanı yere serdikleri söylenir.

Henüz Yeniçeri Ocağı kurulmadan önce, azap teşkilatı mevcuttu. Azaplar, Anadolu’dan toplanmış dinç ve kuvvetli Türk gençlerinden meydana geliyordu. Bunlar; yaya, kale ve donanma azapları olmak üzere üç sınıftı.

Hafif piyade olarak kullanılan azap askerleri Osmanlı askeri teşkilatında bir askeri kuruluş olarak kayıtlarda yer alıyor. Kesin bir kökeni bilinmemekle beraber 14. yüzyıllarda doğduğu söyleniyor.

İlk olarak Aydınoğullan Beyliği’nde görülmüştür. Yaya azapları tüfeğin alınmasına kadar birçok görevde bulunurlar.

Azaplar her evden gençleri çağırmak suretiyle seçilirlerdi. Bunlar dinç, kuvvetli bekar erkeklerdir. 20-30 evden seçilirler. Maaşlar ailelerine ödenir ve savaş boyunca asla vergi ödemezlerdi. Başlarına kırmızı börk giyerler.

Deniz azapları başında bulunanlara reis denilir ve bunlar yükselince kadırga reisi “kaptan” olurlardı. Gemilerde bulunanlara “Azaban-ı donanma”, tersanede olanlara “Azaban-ı tersane” denilirdi. Burada bir kışlaları mevcuttu. Şimdi buraya Azapkapı deniliyor.

Ok, yay, pala, kakan gibi silahlar kullanırlardı.

Ayrıca, hudut kalelerinde yaya azaplarından teşkil olunan bir azap birliği görev yapardı. Kale içinde oturan bu askerlerin bir kısmı ulufeli (maaşlı), bir kısmı tımarlıydı ve her kalede belli bir değişmez sayıda idiler.