2012 yılında Amerikan Pebble şirketi internet üzerinden bir yatırım destekleme sitesi aracılığı ile 100.000 Usd’lik yatırım ihtiyacı ilanına çıktığı ilk saatte 1 milyon Usd’lik yatırım alıp, ilerleyen haftalarda 10 milyon Usd’lik toplam yatırıma sahip olmuştur. En son ürününü çıkaran Pebble, yine aynı yöntem ile 2016 yılında ilana çıktığı birkaç saat içinde 3 milyon Usd’lik yatırım finansmanına sahip olmuş, toplamda ise 78.471 bireysel yatırımcıdan 20 milyon Usd’yi aşan yatırım hacmine ulaşmıştır. Her ne kadar evveli de olsa kitle fonlamasının ne denli işe yarar ekonomik büyüklüğe ulaşacağını ifade eden bu örnek elbette tek değildir.
Kitle fonlaması orijinal adıyla “crowding fund” yatırımcılar ile girişimciyi buluşturarak, teklif edilen bir proje için gereken maddi kaynakları, projeye ilgi duyan insan topluluğundan elde etmek olarak tanımlanabilir. Şirketin yapısına göre yatırımcılar, sağladıkları fon karşılığında şirketin belli bir hissesine ya da ortaya çıkacak ürün veya hizmetlere sahip oluyorlar.
Kitle Katılım Fonlarının pek çok çeşidi olsa da iki çeşidi ana akımı oluşturmaktadır. Bunlardan ilki Ödül Karşılığı Finans (Reward Based Funding); yatırımcının esasen yatırım amacıyla değil sosyal fayda düşüncesiyle “bağış” olarak ilgili yatırımı desteklediği ancak buna karşılık yatırımı/bağışı alan tarafından herhangi bir teşvik geri verilmesidir. Mesela, yatırımın neticesinde ortaya çıkacak üründen belli bir adet bağışı yapan kişiye vermek diyebiliriz. Bu fonlama türünün ilk olarak 1997’de İngiltere’de bir müzik grubunun turnesinin fanları tarafından fonlanarak yapılmasıdır. İkinci ana akım ise Hisse Karşılığı Fon (Equity Crowding Fund); bu fonlama tipi bireysel yatırımın ilerleyen zaman içinde alışkanlıkları kökten değiştirme olasılığı nedeniyle önem arz eder. Bu sistem yatırımının ilk şirketleşme safhasında kullanılmakta, bir yatırım için çok küçük bir bedel dahi olsa, örneğin 1000 Usd, yatırımcıya yaptığı yatırım karşılığı hisse verilmektedir. Böylelikle ürüne veya projeye inanan, çok hızlı gelişim göstereceğini tahminleyen, bireysel küçük yatırımcı ufak da olsa biriktirdiği parayla inandığı yatırıma ortak olma şansını elde etmektedir. Yatırım projesinin kar elde etmesi durumunda kar elde edilirken, zarar edilmesi durumunda yatırılan paranın kaybı söz konusudur. Tam anlamıyla kar-zarar ortaklığıdır.
Bu işin öncülüğünü yapan ve yol almış ABD, İngiltere ve İsrail’de bu yatırım şekilleri saadet zincirine dönmemesi için hükümet tarafından yasa ve devlet otoritelerince düzenli piyasa oluşturularak gelişimi kontrol altına alınmıştır. ABD’de hükümet organı olan SEC yani Sermaye ve Takas Komisyonu (Security Exchange Comission), İngiltere’de de hükümet organı Finans Yürütme Otoritesi (FCA) bu yapıyı sevk, idare ve kontrolden sorumludur.
Yatırımın geleceği “Kitle Fonlaması” sistemi henüz genç olmasına karşın Türkiye’de bu konuda gerekli adımı atmak zorundadır. 1950’lerden bugüne kaçırılan trenleri artık yakalamamız zorken kurulmakta olan yeni dünya düzeninde söz sahibi olmak için yeni trenleri erken fark edip bizim de yol almamız gerekmektedir. Sanayi tarafında elektrikli araç ne denli önemli ise finans piyasasında da “Kitle Fonlaması” o denli öneme sahiptir. Aklımızda bu şekilde örnekleyebiliriz.
Güzel haber ise; çok yakın zaman evvel Aralık ayı başında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanan, 7061 sayılı “Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” (Torba Yasa) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen ve Resmi Gazete’de yayımlanan torba yasa sayesinde elektronik ortamda hizmet veren kitle fonlama platformlarının oluşturulmasına izin çıkmış oldu. 7061 sayılı torba yasa; kitle fonlaması resmi bir hal alırken, sağlam alt yapı ile gelişmesinin önü açılmış olmaktadır.
Sözün özü; geçmiş kayıplarla dolu olsa da geleceğe dair ümitleri tüketmenin anlamı yoktur. Ülkemizin geleceği için atılan her adımı desteklemeli ve yeni dünya düzeninde söz sahibi olan ve olacak “Yeni Türkiye’mize” hep beraber sahip çıkmalıyız. Kitle katılım fonu doğru işletilirse kazan-kazana dayalı kar-zarar ortaklığı ile helal kazanca açılan en önemli kapımız olabilir. Faizsiz Finans bankaları için çok önemli bir fırsat olan bu sistemi ilk işletecek kurum çok önemli kazanımlar elde edecektir.
