Yugoslavya'nın dağılmasıyla oluşan devletler arasında, Yugoslavya Komünist Partisi'nin lideri ve Tarafsız Devletler Hareketi'nin kurucusu Yosip Broz Tito'nun kültü sadece Bosna-Hersek'te yaşatılmaktadır. Şimdi soru şudur: Komünizm Bosna'ya geri mi dönmektedir?
Mayısı, yılın en güzel ayını, iktidarının yarım yüzyılı boyunca «kendi» ayı olarak sahiplendi Komünist Parti. Kurucusu ve yaşam boyu başkanı olan Yosip Broz Tito hayattayken 25 Mayıs onun doğum günü olarak kutlanıyordu, o gün dönemin gençleri ve öncüleri Belgrad'da en büyük stadyumda meşaleyi takdim ediyorlardı. Sosyalist Yugoslavya'da bu meşalenin taşınması Mayıs ayı boyunca devam ederdi ve bu geçit alayına Yugoslavya'daki tüm öğrenciler katılırlardı. Komünistler, «sosyalist» düzeni kurmak dışında, yeni bir toplum ve yeni insan yaratmaya çalışıyorlardı ve bunun için uzun süreçli bir telkinle onların «sınıfsız bir toplum» ütopyasına inanmış olan gençlere büyük bir dikkat vakfediliyordu. Tito'nun bahsi geçen doğum tarihi bazı tarihçilere göre uydurma idi, ancak Komünist Partiye ilkbaharın bu ayı ve onu hedefleri için olabildiğince etkili bir şekilde kullanabilmek için gençler lazımdı.
Tito'nun ölüm tarihi etrafında da fikir birliği bulunmamaktadır. Resmi olarak, Tito 4 Mayıs 1980 tarihinde ölmüştür, oysa 1979 Kasım'ında hastalanmış ve akabinde Lyublyana'da ameliyat edilmişti. Tüm Yugoslavya yaklaşık 5 ay boyunca günlerce Tito'yla ilgilenen doktor heyetinin beyanlarını takip etti. Bacağı kesilmişti, bundan sonra, söylendiğine göre, bir zaman «makinelere» bağlı yaşadı ve kısa bir süre sonra öldü, fakat Komünist Parti onun ölüm beyanını ancak 4 Mayıs'ta verdi.
Beş cumhuriyet, beş halk ve pek çok millî azınlıkdan oluşan Tito'nun Sosyalist Yugoslavyası, bu halkların «kardeşlik ve birlik»i üzerine temellendirilmiş ve kan içinde dağılmıştır. Bugün bu cumhuriyetlerin hiçbirinde ne Tito ne de Komünizm kutlanmaktadır- Bosna istisnadır ve bu umumiyetle Boşnaklarda görülen bir olgudur. Niçin - Tito rejimi bu milletin milliyetini kabul etmemiş (Sırp ya da Hrvat olmaktan yana tercih yapmalarını umarak), kullandığı lisanın ismini kullanmayı yasaklamış ve Bosna-Hersek, ancak 1974 yılında Yugoslavya Federasyonunun eşit haklara sahip bir birimi olmuşken, bu niçin? Tito zamanında, tüm din alimleri ya öldürüldüler ya da düzmece duruşmalarda uzun süreli hapis cezalarına çarptırıldılar, biri dışında (ki o da gizli servisin göz hapsinde idi) tüm medreseler kapatıldı, tüm vakıf mülklerine el konuldu, Sancak bölgesinden Türkiye'ye 20.000 Boşnak sürüldü, bütün Boşnak kültür ve hayır cemiyetleri kapatıldı vs. Ameliyat için yola çıkmadan biraz önce, Bosna'da kaldığı sırada Tito, o yıllarda sadece yaklaşmakta olan 15. hicrî yüzyılda İslâmın uyanışını bildirdikleri için «milletler ötesi Müslüman liderlerini» tehdit ettiği son sözlerini sarfetti. Hemen onun ölümü üzere, özellikle 1983 yılında aralarında Aliya İzzetbegoviç'in de bulunduğu Müslüman öncülerin tutuklamasına ve ağır hapis cezalarına sıra geldi. Bosna-Hersek uluslararası tanınma kazanır kazanmaz, Yugoslav Halk Ordusu (JNA) adı verilen, yönetim mevkilerinde Boşnak subay kadrolarının bulunmadığı Tito'nun ordusu, Birleşmiş Milletler'in Bosna ve Hersek'e silah sokulması konusunda ambargo getirmesinden sonra, Sırpları silahlandırdı ve Avrupa'da silahsız Boşnak halk üzerinde II. Dünya savaşından sonraki en büyük soykırımı gerçekleştirdi.
Komünizmin kurbanı, bağımsız Bosna-Hersek Cumhuriyetinin ilk devlet başkanı, rahmetli Aliya İzzetbegoviç ile başlayan, Boşnakların ve onların ana vatanlarının halen çözüme kavuşmamış millî problemiyle karşı karşı olan özgürlük savaşında İslamî ve millî Boşnak esinlemeler, bugün, Sırp ve Hırvat askerî güçlerinin Boşnaklar üzerinde yapmış olduğu soykırımdan sonra, sayısız zorluklar yüzünden yavaşça dinmektedir. Uluslararası denen faktör, İslam'da Batı'nın «yeni düşmanını» gördükten sonra, bugün Bosna'da daha düne kadar düşmanı olan Komünizme destek veriyor! Sadece eski Sosyalist Yugoslavya'nın bu birliğinde! Korkunç bir ekonomik kriz içinde, bugün giderek daha da güçlenen çetnik hareketden ürken, aslında na-muktedir olan İslâm dünyasından ayrı düşmüş Boşnaklar her gün artan bir sayıyla kendisinden yardım umarak yeniden Yosip Broz Tito'nun ölümlü ilahlığı önünde eğiliyorlar. Ve «Sahte ilahlık pek çoklarını dalalete sürüklemiştir» diyor İbrahim a.s.
