Dr. Adnan ÇOBAN - Psikiyatri Uzmanı
Arda''nın dünkü yaşadıkları defalarca üzerinde durduğumuz stresin ne kadar hayati olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.
21 yaşında, dinamik, başarılı, kaliteli ve hayranlık duyulan genç bir futbolcu, kalbindeki aşırı hızlanmadan dolayı acile götürülüyor.
Böyle gencecik bir futbolcuyu acillik hale getiren ne olabilir? Bunu Arda''nın dilinden aktaralım: “Türkiye''de futbol oynayıp da stesli olmamak imkansız, tabi biz de duygusal insanlarız. Kazandığımız zaman kaybettiğimiz zaman hakaret derecesine varan eleştiriler olduğu zaman, ister istemez bu duyguları bazen yoğun yaşıyoruz.”
Burada stresten başka bir şey var mı?
Sonra devam ediyor Arda: “Sadece biraz kafa olarak yorgunum. Bunu daha önce de söylemiştim. Sadece 1 aydır uyku sıkıntısı çekiyorum, geceleri rahat uyuyamıyorum, neden bilmiyorum. Heralde birilerinin canını yaktı ya da biri bizim canımızı yakıyor...”
Tipik stres belirtileri...
Stres neler yapar?
Günlük hayatımızda belli bir düzeyde stresi hepimiz yaşarız. Bir miktar yaşamalıyız da. Bu olağan günlük stresin insana zararı dokunmaz. Ancak üst üste gelen kötü olaylar, hayal kırıklıkları, başarısızlıklar ve yoğun tempo beyni ve bedeni yıpratır, zayıflatır.
Stres genellikle gelip giden bir duygulanım gibi algılanır. Ancak durum hiç de masum ve gelip geçici değildir. Çünkü stres anında adrenalin ve kortizol gibi stres hormonları artar ve buna bağlı bedensel ve beyinsel tepkiler oluşur. Neler olur? Kalp hızı artar, tansiyon yükselir, çarpıntı, kaslarda aşırı gerginlik, midede kramp ve yanmalar başlar. Beyin istirahat moduna geçemediğinden uykuya dalamama, gece sık sık uyanma, aşırı sinirlilik, gerginlik ve zihin yorgunluğu baş gösterir.
Sonuçta bu kişi futbolcuysa performansı düşer, motivasyon kaybolur ve başarısızlıklar gündeme gelir. Hatta futbolu bırakma noktasına bile gelinir. Nitekim müdahale geciktiğinden futbolu bırakan birçok futbolcu olmuştur.
Arda''nın son maçlardaki gerginliği ve sinirliliği dikkat çekiciydi. Böylesine uyumlu, saygılı, bilinçli bir futbolcunun hakemlere el kol hareketleri yapması, karşı gelmesi, gereksiz sarı kartlarla hedefte olması futbol yazarlarının da dikkatini çekmişti. Bazı spor yazarları Arda''nın bu durumunu anlayamadıklarından eleştirinin dozunu kaçırdılar ve hatta hakaretlere varan ifadelerde bulundular. Gelinen son nokta tetiği çeken etken oldu ve Arda bunları yaşadı.
Ne yapmak gerekir?
Öncelikle takımlardaki yönetim ve teknik kadronun bu durumları önceden kestirebilmesi için mutlaka bir psikolojik destek programından yararlanması gerekir. Aksi taktirde milyonlarca dolar verdikleri futbolcuları stres yüzünden pisi pisine kaybederler.
Bu tür durumlarda futbolcuyu bir Zihinsel Check up''tan geçirmekte fayda vardır. Acaba bedende ve beyinde stresin etkileri belirmiş mi tespit etmelidir. Sebepler araştırılmalı, gerekirse antistres bir tedavi ve stres yönetiminin öğretildiği bir psikoterapi uygulanmalıdır. Arda''nın yaşadığı aşamaya gelinmemesi için de futbolcular belli zaman aralıklarla psikolojik taramadan geçirilmelidirler.
Arda''ya geçmiş olsun diyorum. Bir an önce bir psikolojik destek almasını öneriyorum. Bu bir zayıflık değildir. Herkesin yaşabileceği, yaşamakta olduğu ama farkına varamadığı tıbbi bir durumdur. Çözecek olan kişi de bir psikiyatristtir.
