Trump yönetimi, Şam yakınlarında geçtiğimiz haftasonu sivillerin kimyasal gaz ile zehirlenmesinin ardından Cuma gecesi Esed’e saldırarak, Suriye yönetimini yasadışı kimyasal silah kullanmaya devam etmesine karşı uyarmayı amaçladı.
Yönetim, Esed’e kimyasal saldırılar üzerinden bir mesaj gönderme ihtiyacının, Suriye’nin müttefikleri Rusya ve İran’dan, Suriye’de savaş alanında veya Ortadoğu’nun başka bir yerinde, veya siber alemde bir tepkiyi kışkırtabilme olasılığına ağır bastığını hesap etti.
Analistler asıl riskin, ABD ordusunu Suriye’deki çatışmaya, yönetimin tasarladığından daha derin bir şekilde dahil edecek bir gerginlik döngüsüyle son bulması olduğunu belirtiyor.
Savaş Çalışmaları Enstitüsü’nde çalışan emekli Korgeneral James Dubik, “Rusya, İran ve Esed arasındaki bağlantı göz önüne alınırsa, bizim kısıtlı ve hatasız olarak değerlendirdiğimiz bir saldırı, bu müttefiklerin biri ya da daha fazlası tarafından yanlış yorumlanabilir ve onların açısından bir misilleme saldırısını haklı çıkartır. O zaman ne yapacağız?” ifadelerini kullanıyor.
Bir misilleme için olası senaryolar arasında, Ortadoğu’daki ABD güçlerine karşı İran destekli milislerin saldırıları, ABD kuvvetlerine ve Suriye’deki müttefiklerine yönelik saldırıların artması ya da buradaki tiyatronun tamamen dışında siber saldırılar gibi “asimetrik cevaplar” yer alıyor.
SALDIRININ ETKİSİ BELİRSİZ
Esed, iç savaştaki kazanımlarını sağlamlaştırıp, ülkenin her yerine ulaşmayı hedeflerken, saldırının, Esed güçlerini gelecekte kimyasal silah kullanmaktan vazgeçirip geçirmeyeceği belirsizliğini koruyor.
ABD’nin eski Suriye büyükelçisi ve Yale Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü üyelerinden Robert Ford, askeri müdahalenin, Esed’i kimyasal silah kullanmaktan vazgeçirmenin tek yolunun, bu tür yeni vahşetlerin tekrarlanması halinde ABD saldırıların sürmesi olduğunu belirtiyor.
Ford, “Caydırıcı bir etki yapmak için bunun son saldırı olabileceğini düşünmüyorum” ifadelerini kullanıyor. Esed güçlerinin, askeri güç eksikliği nedeniyle kimyasal silah kullandığını söyleyen eski diplomat, Suriyeli liderin, “bizi test edeceğini ve bunu tekrar yapmak zorunda kalacağımızı” kaydediyor.
Trump, saldırının tek seferlik olmayabileceğine dair söz verdi. ABD Başkanı, Cuma gecesi yaptığı açıklamada, “Suriye rejimi yasaklanmış kimyasal maddeleri kullanmaya son verene kadar bu şekilde cevap vermeyi sürdürmeye hazırız” ifadelerini kullandı.
Saldırıyı destekleyenlerden bazıları, Esed’i gelecekte kimyasal silah kullanmaktan vazgeçiremeseler bile, uluslararası toplumun izlediği ve Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra tayin ettikleri kimyasal silah yasağını zorla hayata geçirmeye niyetli oldukları mesajını verdiklerini söylüyor.
Ancak askeri müdahale ile, Washington, Suriye’deki iç savaşta yedi yıldan fazla bir süredir Esed’in görevden alınmasını istemekten vazgeçmiş gibi görünüyor. Trump, Washington’ın Suriye’de desteklediği Kürtler öncülüğündeki milisler, DEAŞ terör örgütünün kalıntılarını yok ettikten sonra Pentagon’un ABD birliklerini geri çekmesini istiyor.
Askeri stratejistler, ABD birliklerinin çekilmesinin, Rusya, İran ve Lübnanlı milis grup Hizbullah tarafından desteklenen Esed’in ülkedeki kontrolünü sağlamlaştırmasının önünü açacağını belirtiyor.
Sonuç, Savunma Bakanı James Mattis’in Perşembe günü Kongre’de verdiği ifadede tanımladığı gibi, “tersine etki.” Bir tarafta Trump, ABD’nin Suriye ile ilgili hiçbir şeye karışmasını istemiyor. Diğer yanda, ihlal edildiği zaman onu sinirlendiren davranış normlarını Suriye’nin savaş alanında dikte etmek istiyor.
Kimyasal silah kullanımına yanıt olarak seçici saldırıların yapılmasına olumsuz bakanlar, ABD’nin Esed’in görevden ayrılmasını sağlamaktan vazgeçtiğini söylüyor. Bu da, Esed güçlerinin kontrolü sağlamlaştırmak için istedikleri kişileri geleneksel silahlarla da olsa öldürmeye devam edeceği anlamına geliyor.
ÇETREFİLLİ SORULAR
Eski CIA analisti ve Amerikan Girişim Enstitüsü’nde hocalık yapan Kenneth Pollack, “Esed’i görevinde bırakan ve ona uygun gördüğü takdirde kendi insanlarını katletme fırsatı veren bir stratejiniz varsa, o da bunu yapacaktır. Ve ihtimalen kimyasal silahları kullanacaktır” ifadelerini kullanıyor.
Washington’ın Esed’i kendi halkını öldürmekten vazgeçirmeye yakın olduğunu kaydeden eski ABD büyükelçisi Ford, “Rejimin değişeceği bir senaryoya daha yakınız çünkü neredeyse her gün halkını bombalıyor. Bana göre bu bizi içine çekiyor. O zaman oluşacak durumu kontrol edebileceğimize dair hiç güvenim yok” diyor.
Pollack, Suriye rejimi ve İran’ın ABD’ye karşı misilleme yapmayacağını çünkü iki ülkenin Trump’ın terk etmeye söz verdiği bir savaş alanında egemen olduğunu kaydediyor. Bu nedenle ABD’nin birliklerini bölgeden çekmesini engelleyecek hiçbir eyleme kalkışmayacaklar ki bu onlar için büyük bir zafer olarak değerlendirilebilir.
Geçtiğimiz yıl Esed’in havaalanına yapılacak saldırı öncesi ABD Rusya’yı uyarmış olsa da, Pollack, Rusya’nın misilleme yapmak için daha büyük bir motivasyonunun olduğunu kaydediyor. “Rusya oradaki kapalı kutu” diyen Pollack, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ilgisinin Suriye’den çok daha büyük olduğunu belirtiyor.
Saldırı ayrıca, Trump yönetimi hakkında, “Esed güçlerinin geleneksel silahlarla çok daha fazla insan öldürdüğü durumlarda harekete geçmeyen ABD yönetimi, sivillere karşı kimyasal silah kullanılınca müdahale etmeye neden bu kadar istekli” gibi çetrefilli soruları da beraberinde getiriyor.
