Göze Göz; cezaevleri, seri cinayetler, organize suç ve terörizm gibi konularda birçok makalesi ve kitabı bulunan Mitchel P. Roth’un Türkçeye çevrilen ilk kitabı. Notlar, seçme bibliyografya ve dizinle birlikte 558 sayfa tutuyor. Aslında 558 sayfa daha yazılsaydı, sanırım konu bitmezdi. Çünkü Göze Göz’de suç ve cezanın küresel tarihi gibi çok geniş, araştırmakla, üzerinde düşünmekle bitmeyecek bir konu işlenmiştir.
Mitchel P. Roth mümkün olduğunca tarafsız davranmaya çalışmış, değişik uygarlıkların hangi suçlara hangi cezaları uyguladığına dair yorumda bulunmamıştır. Birçok uygarlığın benzer suçlara benzer cezalar getirdiğini belirttikten sonra, bunun neden böyle olduğu üzerinde pek durmamıştır. Bu yüzden Göze Göz’e konusuyla ilgili çok sayıda bilginin bulunduğu, fakat bilgiler arası geçişlerin ve bağlantıların çok kurulmadığı bir kitap gözüyle bakabiliriz.
Göze Göz’de konuya ilgi duyanları bile bıktıracak kadar çok bilgi bulunmaktadır da diyebiliriz. Tabii bunu söyleyerek Roth’un bu geniş çalışmasını eleştirmeye çalışmıyoruz. Çünkü gerçekten de konuyla ilgili bilgiler o kadar çok ki, bu bilgilerin önce dizayn edilmesi gerekmektedir. Dizayn edilip aktarılması lazımdır dersek daha doğru ifade etmiş oluruz. Sonrasında belki tarih felsefecileri veya hukuk düşünürleri tarafından bu bilgiler yorumlanabilir. Kurulacak bağlantılar tabii ki uygarlıklarla ilgili düşünceleri de geliştirecektir. Belki uygarlıklar hakkında bilinen basmakalıp düşüncelerin kırılmasına bile yol açacaktır.
Roth’un kitap boyunca en akıcı, en besleyici, en düşündürücü olduğu kısımlar, milattan önce yaşamış toplumlarda uygulanan cezai yaptırımlarla günümüzde yani 21. yüzyılda uygulanan cezai yatırımlar arasında kurduğu ilişkilerdir. Bir de değişmeden kalan anlayışları, yani suç ve ceza tarihinde dönüp dolaşıp karşımıza çıkan uygulamaları tespit ettiği bölümlerdir. Mesela Roth’a göre kanunların ilk toparlandığı, yazılı hale getirildiği ve halen kanunlar yapılırken etkisi altında kalındığı Hammurabi kanunlarından bu güne toplumsal sınıf farklılıklarına göre cezalar değişmektedir. Üst sınıflar genellikle kayırılmaktadır. Onların suç işlemeye hakları vardır veya onlar işlediğinde o, suç olmamaktadır. Çok ender olarak üst sınıflara ağır yaptırımlarda bulunulmuştur. Çünkü üstün insanlara suç işlemek yakıştırılmamıştır.
İlginç sonuçlara ulaşır Roth. Örneğin vampir, kurt adam ve Dracula’nın masallarda ortaya çıkmasıyla, albinoluk, porfiri, kolera, veba gibi salgın hastalıkların özellikle Doğu Avrupa’da ortaya çıkmasının aynı döneme rastladığını söyler.
Anlaşılan, suç ve cezanın tarihi toplum tarihiyle özdeşleşmektedir. Cezalar çağdan çağa değişiklik göstermektedir. Daha doğrusu suçlulara uygulanan cezalar bazı çağlarda kabile reislerine ve tanrılara izafe edilirken, başka bir çağda örf ve adetlere, diğer bir çağda ise, akla dayandırılmıştır. Göze Göz’de bu geçişleri de vermeye çalışan Roth, 21. yüzyıla damgasını vuran suçların, beyaz yakalılar tarafından mali konularda işlendiğini tespit eder.
- Kitabın künyesi:
- Mitchel P. Roth
- Göze Göz
- Suç ve Cezanın Küresel Tarihi-
- Çevirmen: Barışhan Erdoğan
- Can Yayınları
- 558 sayfa
