|

CIA'nin işkencecisi Gına Haspel

ABD Başkanı Donald Trump’ın CIA Başkanlığına aday gösterdiği “Kanlı Gina” ve “Gina Doe” lakaplarıyla da tanınan Gina Haspel, işkenceci geçmişiyle tanınıyor. Kara Delik olarak bilinen işkence merkezlerinde görev yapan Haspel, “Amerika İşkence Devleti”nin insanlık dışı suçlarını yeniden gündeme getirdi.

Yeni Şafak ve
04:00 - 22/03/2018 Perşembe
Güncelleme: 03:49 - 22/03/2018 Perşembe
Yeni Şafak
Gündem
Gündem
KATRİNİ MANSON
DIŞ POLİTİKA / SAVUNMA MUHABİRİ

ABD, 11 Eylül 2001 sonrası teröre küresel alanda savaş açtığında, cihatçıların izini sürecek eş zamanlı planlanmış girişimler, 30 yıldır görev yaptığı CIA’in başı olmak için seçilen gizli CIA ajanı Gina Haspel dahil bütün yönetimi endişelendirdi.

Bütün operasyon şu ilke üzerine kuruluydu: “ya bizimlesin ya da bize karşısın”, ve ajanlar herhangi bir yeni saldırıyı öğrenip durdurmak için bir yarış halinde olduğu için alışılmışın dışında teknikler kullanıldı. Bazı CIA ajanları waterboarding yöntemini kullanırken şüpheye düştü ya da ajansın geçmişte Latin Amerika hükümetlerini devirmek için çabalarıyla ve suikast girişimleriyle bağlantılarını hatırladı.

Haspel’in kendisi, Tayland’da tutukluların işkence yapıldığı ve kendisine “Kanlı Gina” lakabını kazandırdığı söylenen bir Amerikan “kara deliğini” yönetti. 2005’te, bir danışmanın tavsiyesiyle ancak avukatların ve ajansın üst düzey çalışanlarının tavsiyelerine ters düşecek şekilde, parçalama için gönderilecek düzinelerce video kaseti yayınlayacak bir kablolu tv kurunca ABD’nin işkence üzerine sancılı tartışmalarına daha da karıştı.

KARA DELİK’TEN ÇIKTI

Program hakkında yakından bilgi sahibi olan bir kişi, “İnsanları kaçırıyor, onları yılanlarla küçük sandıklara koyuyorduk. Paralı askerleri kullanıyorduk. Tam bir karmaşaydı. O zaman kimse şikayet etmiyordu ya da edenlerin sesi kısık çıkıyordu. Ajansın yardımına koşmak için gitti ve ajansa sadakatinin son sınırından bile şüphe duyulamazdı” ifadelerini kullandı.

Diğer meslektaşları, evlenmemiş bir Kentucky yerlisi olan Haspel’i “tam bir şirket adamı” sözleriyle tanımlıyor. CIA’in dünya çapındaki en önemli hedeflerinde (karşı istihbarat, Rusya, terörizm) çalışan usta ajan. Langley genel merkezine dönüşü üzerine, Haspel yeniden takdir topladı ve siyasi becerileri sayesinde terfi kazandı.

Afrika ve Afganistan’da görevlerde bulunan eski gizli ajan Hank Crumpton, Haspel için her şeyin misyonlar tarafından belirlendiğini belirterek, “O, doğal bir lider. Kuvvetli ve zayıf olduğu yönleri bilen, olağanüstü bir özfarkındalık sahibiydi” ifadelerini kullanıyor.

CIA’in ilk kadın başkanı ve çoğunlukla gizli ajan olarak çalışmış bir olan Haspel’in destekçileri, Johnny Cash fanı olan Haspel’i, erkeklere küfür edebileceği gibi onlarla takılabilecek cesur bir kadın olarak tanımlıyor.

Haspel destekçileri, onun aynı zamanda saygılı ve meslektaş bir tarafı olduğunu söylüyor. Haspel ile birlikte gizli serviste çalışan Daniel Hoffman, Haspel’in öğrenmesi zor bir dil üzerine çalışan ya da “aşırı zor” bir operasyon yürüten meslektaşlarını övmek konusunda hassas olduğunu kaydediyor. Hoffman, “Sizi dinleyecek ve herkesin söyleyeceklerini dinlemek isteyecek türden bir insandır” diyor.

Ancak, Haspel’in terfisi, “kara delik” programını ABD’nin tarihinde kirli bir bölüm olarak gören, bir daha tekrarlanmaması ve sorumluların cezalandırılması gerektiğini düşünenler tarafından hoş karşılanmadı.

“PARAMİLİTER ÖRGÜT OLDUK!”

2004 yılında istifa eden, programı açığa çıkaran ve hapse giren eski bir gizli operatör olan John Kiriakou, “CIA başkanı yapılmamalı, yargılanmalı. İstihbarat toplamak yerine paramiliter bir örgüt olduk” diyor.

Mahkeme belgeleri, sözde gelişmiş sorgulama teknikleri için programı tasarlayan iki psikoloğun “Gina Doe” adında birine rapor verdiklerini iddia ediyor. Haspel’i görevden alma çabaları CIA tarafından engellendi. (Amerika’da kimliği bilinmeyen cesetlere Jane Doe ya da John Doe denir. “Gina Doe”, ‘kimliği bilinmeyen bir Gina’ olarak kullanılmış.)

Programdan nefret eden eski üst düzey istihbarat yetkilisi ise yine de Haspel’i savunarak, Haspel’in o sırada henüz bir “G15” olmadığını söylüyor. (bir orta sınıf kariyer derecesi)

Trump, kendi adına, işe yaradığı iddiasıyla waterboarding yöntemini seçim kampanyası boyunca onayladığını söyledi. Daha sonra yasaya ve kıdemli yardımcılarının görüşlerine uyacağını söyledi. Savunma Bakanı James Mattis kamuya açık bir şekilde işkenceye karşı çıktı ancak Haspel’in görüşleri önemli.

CUMHURİYETÇİLER DE ATAMAYA KARŞI

CIA’in başkan yardımcılığına yükselen Haspel, onaylama oturumları ile karşı karşıya. Kanıt imha iddiaları, işkencenin yanlış ve etkisiz olduğu sonucuna varan 7 bin sayfalık bir Senato raporuna yardımcı oldu.

Haspel’in başkan adaylığı ciddi bir engellemeyle karşı karşıya. Senatör Rand Paul, Haspel’in seçilmesine karşı çıkacağını söyledi; diğer Cumhuriyetçi senatörler de ona katılabilir.

Öte yandan, CIA’i halkla ilişkiler birimi müdürü Dean Boyd, Haspel’i “CIA başkanlığına aday gösterilebilecek en kalifiye insanlardan biri” olarak tanımlıyor. Boyd, tartışmanın bir parçası olarak bazı bilgilerin gizliliğini kaldırabileceğini dahi ima etti. Boyd, “Amerikan halkı önümüzdeki haftalarda Haspel’i ilk defa tanıma şansı bulacaklar” dedi.

Dış liderlikten uzak bir bina içinde mükemmel bir iç çalışan olan Haspel, Londra ve New York’ta istasyon şefi olarak görev yaptı. Görevi bırakacak olan CIA Başkanı Mike Pompeo, Trump’ın istihbaratı kamuoyu önünde küçümsemesi ve göreve başlama töreninden sonra Langley’de yaptığı garip konuşmadan sonra hepten canı sıkılan CIA’in moralini düzeltmek için Haspel’e güveniyor.

Haspel’i tanıyan bir kişi, “Haspel, o binanın nasıl işlediğini herkesten iyi biliyor” ifadelerini kullanıyor.

Hoffman, Haspel’in Kremlin’de “ne yapacağını” da ve Putin’i neyin harekete geçirdiğini de bildiğini söylüyor ve “Rusya konusunda mükemmel bir danışman olacak” diyor.

Ancak takdirler yeterli değil. Adaylığını garantilemek için, kritikler, Haspel’in kara delik programındaki rolü hakkında daha çok şey bilmek isteyecek. Hatta bazıları, Amerika’nın daha önce hiç görmediği bir kamuoyundan özür talep ediyor.

*Bu yazı 19 Mart 2018 tarihinde Financial Times gazetesinde yayınlanmıştır.
** Tercüme: Fatma Nur Aktaş
#CİA
#Gına Haspel
6 yıl önce