Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) önceki gün yayınladığı ‘2018 Beklenti Anketi’nin içeriği ve katılımcı profili tartışmalara neden oldu. Türk ekonomisinin son aylarda yakaladığı dinamizmden uzak tahminler tepki çekti. Yeni Şafak’a konuşan uzmanlar, TCMB gibi piyasaların yakından takip ettiği bir kurumun resmi açıklamalar kadar yayınlarına da gereken özeni göstermesi gerektiğini söyledi. Yerli ve yabancı yatırımcıların Türkiye kararını etkileyecek bu tarz anketlerin ciddiyetinin ve şeffaflığının önemli olduğu vurgulandı.
TCMB’nin, 69 katılımcıyla gerçekleştirdiği anket önceki gün açıklanmıştı. Ankette, Orta Vadeli Program’da yüzde 5.5'lik büyüme tahmininin altında bir rakama yani yüzde 4,6’ya yer veriliyor. Bir önceki anket döneminde 4,1534 olan yıl sonu dolar/TL beklentisi de, Merkez’in bu anket döneminde 4,1156’ya geriledi. Bu rakamın da genel beklentilerin çok üzerinde yer alması dikkat çekti.
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Yeni Şafak Gazetesi Yazarı Prof. Dr. Erdal Tanas Karagöl, Türkiye’nin Orta Vadeli Program’da 5.5 üzerinde büyüme platosuna yerleştiğinin altını çizerek, bu anketin boşa çıkacağını söyledi. Dünya Bankası tahminin 3’lü rakamlardan 4’e şimdi ise 6.7’ye yükseldiğini belirten Karagöl, “Büyüme verileri açıklandıkça sürekli kendilerini revize ettiler. 2018 ile ilgili olarak aşağı doğru değil yukarı doğru büyüme trendi var” dedi.
Karagöl, “Ankette finans çevrelerinin ağırlıklı olması iyi sonuç vermeyebilir” diyerek “Anketi yapanların içinde içinde sanayici var mı?" sorusunu yöneltti. Bankacıların ve finans çevrelerinin ağırlıklı olmasının dünyadaki finansal gelişmelere ve ekonomik büyüme beklentilerine göre oluşturulduğunu ifade eden Karagöl, TCMB'nin yayınladığı bu anket Türkiye’nin dışarıdaki algısını olumsuz etkiler mi? sorusuna şu cevabı veriyor: “Özellikle bizim gibi gelişmekte olan ülkelerede farklı dinamikleri ve değişkenleri göz önüne bulundurarak tahmin etmelerinde fayda var. Bizim TCMB’nin rakamları tutmuyor. Kurumun ekonomi aktörleri içerisinde, kredilibite anlamında baktığımız zaman çok fazla dikkate alınmıyor. Siyasilerin söylemlerine daha önem veriyorlar. Yüzde 5 enflasyon hedefi var. Sonuç ise yüzde 11.92 çıkıyor. Dolayısıyla, tahminleri tutmuyor. Bu anketin Türkiye’nin algısını etkileyeceğini sanmıyorum.”
İstanbul Üniversitesi Bankacılık Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Kadir Tuna, “Bu beklenti anketleri genelde kurum bazlı gönderiliyor, kim ankete cevap verirse katılımcılara göre bir sonuç oluşuyor. Ancak asıl sorgulanması gereken kısım burası” diyor. “Bu örneklem büyüklüğünü doğru seçmeniz lazım. Hatalı seçersen seni doğruya değil yanlışa götürür” diyen Tuna şöyle devam etti: “Örneklem büyüklüğü ve kullanıcı profilinin sorgulanması önemli. Kişiler neye göre seçildi? Katılımcıların arasında 37 banka var bunun içinde katılım bankaları var mı? Bunlar önemli.”
İstanbul Üniversitesi Öğretim Görevilisi Doç. Dr. Mehmet Saraç, kısa vadede karamsar olmayı gerektirecek bir durum olmadığını belirterek, "Anketin güvenilirliği de tartışılması gerekir. Anketin ekonominin bütün aktörlerinin daha doğru bir şekilde temsil edilmesi şart. Bütün sektörlerin daha doğru ve oranlı ele alınması lazımdı. O anlamda anket tekniğinde bir sıkıntı var” değerlendirmesini yaptı.
- Yeniden ele alınmalı
- İstinye Üniversitesi Öğretim Görevlisi Yücel Kamar, ankete bakıldığında 69 katılımcıdan sadece 9’unun yani yüzde 13’ünün reel sektör temsilcilerinden oluştuğunu aktardı. Güvenilirlik açısından ankete katılanların şahsi bilgilerinin kamuoyu ile paylaşılmayacağını belirten Kamar, şöyle devam etti: “Reel sektörden katılımcıların, yönettikleri finansal büyüklükler kamuoyu ile paylaşılabilir. Yine finansal sektör kırılımında; katılım bankacılığından temsilcilerin olup olmadığını veya ankete katılanların ünvanları da paylaşılmalı.”
Bu tür yayınların faiz lobisine hizmet edebileceğinin altını çizen Kamar, TCMB'nin bu anketinin yurt dışı piyasalarda Türkiye için tahminler projeksiyonlar hazırlayan kurumların finansal ekonomik beklentilerini de etkileyeceği görüşünde. Kamar, “Ancak, geçen yıl, OECD, IMF gibi kuruluşlarının tahminlerinde ne kadar yanıldıklarını gördüğümüz için bu beklentileri abartmamak lazım" dedi. TCMB’nin Ocak 2017’deki beklentilerin de çok üzerinde sonuçların görüldüğünü hatırlatan Kamar şunları kaydetti: “Burada göz ardı edilmemesi gereken bir husus da, katılımcıların hangi saiklerle bu beklentilere sahip olduğudur.”
