Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Moldova Cumhurbaşkanı İgor Dodon ile birlikte Gagauz Özerk Yeri’nin başkenti Komrat’ta Altındağ Belediyesince onarılan Kültür Evi'nin açılış törenine katıldı. Açılışta Erdoğan'a Gagauz Özerk Yeri Başkanı İrina Vlah tarafından merhum annesi Tenzile Erdoğan'la birlikte resmedildiği tablo hediye edildi.
Moldova ziyaretleri kapsamında Özerk Gagavuzya Cumhuriyetine gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ankara Altındağ Belediyesinin katkılarıyla onarılan Kültür Evi’nin açılışını yaptı. Moldova’nın başkenti Kişinev’deki temaslarını tamamlayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Moldova Cumhurbaşkanı Igor Dodon ile Gagavuzya Özerk Cumhuriyeti’nin başkenti Komrat’a geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Gagavuz Türkleri ve Gagavuzya Özerk Cumhuriyeti Başkanı İrina Vlah tarafından karşılandı. Karşılama töreninin ardından Erdoğan, Dodon ve Vlah ile Ankara Altındağ Belediyesi tarafından onarımı yapılan Kültür Evi’nin açılışına katıldı. Açılış töreninde Gagavuz Türklerinin sevgi seliyle karşılaşan Erdoğan, Gagavuz Türklerinin folklor oyunlarını seyretti.
Kültür Evi’nin açılış töreninde konuşan Erdoğan, 16 yıllık Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı boyunca hep Gagavuzya’ya gelmek istediğini belirterek, "İnşallah bundan sonra da Moldova halkının ve Gagavuz Türklerinin yanında olmayı sürdüreceğiz" dedi. Konuşmasının ardından Kültür Evi’ne giren Erdoğan’a Gagavuzya Başkanı İrina Vlah, su kabağından yapılan "kabak kemane" adlı müzik aletini hediye etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Moldova Cumhurbaşkanı Igor Dodon ve Gagavuzya Başbakanı İrina Vlah ile Gagavuz Türkleriyle Hatıra fotoğrafı çekildi.
- Gagauzlar kimdir?
- Moldova Cumhuriyeti’ne bağlı özerk Gökoğuz Yeri’nde yaşamlarını sürdüren Oğuz boyuna mensup Gökoğuz Türkleri, Türkiye'nin hem Moldova hem de bölge ile ilişkilerinde adeta bir köprü vazifesi görüyor.
- Tarihi kaynaklara göre, 11. yüzyılda Karadeniz’in kuzeyi ve Balkanlara yerleşen “Oğuz” boyuna mensup olan Gökoğuzlar, Gagavuz ismiyle de tanınıyor. Gökoğuzların göç dalgası ile önce Balkanlara, ardından Prut ve Dinyester nehirleri arasında kalan eski ismiyle Besarabya, bugünkü Moldova topraklarına yerleştiği biliniyor.
- Bizans’a bağlı olarak 1263’te kurulan ilk Gökoğuz Devleti, Osmanlı topraklarına 1. Beyazıd döneminde dahil oldu. Besarabya toprakları, 1806-1812 Osmanlı-Rus savaşı sonrasında Ruslar’ın kontrolüne geçti. Rusya’da başlayan Bolşevik devrimini fırsat bilen Romanya Krallığı, Besarabya’yı ele geçirerek Moldova adı altında kendi sınırları içerisinde bir vilayet kurdu. Bölgeyi tekrar geri alan Sovyetler Birliği, Ukrayna’ya bağlı Moldova Otonom Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ni kurdu. Ancak Gökoğuzlar, Rumen toprakları içerisinde kaldı.
- Bu dönemde yoğun Rumen asimilasyonuna maruz kalan Gökoğuzlar, 2. Dünya savaşı sonrası yine Ruslar’ın kontrolüne girdi. Komrat şehrinde 1989’da toplanan “Halk Topluşu” adlı meclis, Gökoğuz Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ni tek taraflı olarak ilan etse de Kişinev yönetimi bu yapıyı tanımadı.
- Siyasi mücadelelerini artıran Gökoğuzlar, kültürel dönüşüm amacıyla Gökoğuz Halkı hareketi ile “Gökoğuz Uyanışı”nı başlattı. Moldova Parlamentosu’nun 1994’te insan haklarına ağırlık veren ve Gökoğuzlara özerklik veren yeni anayasayı kabul etmesiyle Gökoğuz Yeri’nin özerkliği, Moldova Hükümeti tarafından resmen tanındı.
- Gökoğuzlara verilen özerklik, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra barışçı yolla çözümlenen ilk ve tek etnik sorun olma özelliğine sahip.
- Gökoğuz Yeri, hem Rusya hem de Moldova tarafından tanınıyor. 200 bine yakın nüfusuyla kendi toprağı, yönetimi, radyosu, televizyonu ve eğitim faaliyetleri bulunuyor. Her türlü faaliyetler Gökoğuz dilinde gerçekleştiriliyor.
- Moldova ile Ukrayna’nın Odessa ve Zaparojiya bölgelerinde, Romanya, Yunanistan ve bazı Orta Asya ülkelerinde toplam 300 bin civarında Gökoğuz’un yaşadığı tahmin ediliyor. Çoğunluğu Ortodoks olan Gökoğuzların Hristiyanlık dinini ne zaman kabul ettiği konusunda net bir bilgi bulunmuyor.
- Gökoğuzların Oğuz dil grubuna bağlı dili, Türkiye Türkçesine yakınlığıyla dikkati çekiyor. Uzun bir süre Yunan ve Kiril alfabesi ile kullanılan Gökoğuz dili, Moldova'nın bağımsızlığına kavuşması ve Gökoğuzlara özerklik verilmesi sonrası Türk alfabesi üzerine biçimlendirildi.
