Filistin direnişinin bekçisi: Hamas
Geçmişten bugüne Hamas: Neden kuruldu?
Kim kurdu?
Hamas, 1987 yılında Şeyh Ahmet Yasin tarafından Birinci İntifada'nın hemen öncesinde kuruldu. Kurulma aşamasında Şeyh Yasin’in yanında Müslüman Kardeşler Cemaati’nin Filistin sahasında faaliyet gösteren Dr. Abdülaziz Er Rantisi, Dr. Mahmud Ez Zehhar ve diğer üyeleri de bulunuyordu.
Hamas ismi nereden geliyor?
“Müslüman Kardeşler Örgütü”nün Filistin kolu olarak bilinen Hamas, adını Arapça Harakat al-Muqawama al-Islamiya (İslami Direniş Hareketi) kelimelerinin ilk harflerinin bir araya gelmesinden alıyor. Hamas aynı zamanda Arapça'da “hamiyet”, yani “bir insanın yurdunu, ulusunu, ailesini koruma çabası” anlamına geliyor.
Neden kuruldu?
Hamas, İsrail ile olan savaşını bir varoluş mücadelesi olarak görüyor. Bu sebeple İsrail’i Filistinlileri bu topraklardan tehcir etmeye çalışan ve Arap dünyasının birliğini parçalamayı hedefleyen ‘Batılı Siyonist emperyalizm’ projesinin bir parçası olarak tanımlıyor. Müslümanlar için mukaddes olan Mescid-i Aksa’nın da içinde bulunduğu Kudüs ve Filistin topraklarına Müslümanların sahip olmasını istiyor ve bu dava için mücadele veriyor.
Hamas’ın hedefleri
Hamas’ın temel amacı, İşgalci İsrail’in Filistin topraklarından çekilmesini sağlamak. Bir sonraki aşamada ise İslami bir Filistin devleti kurmak.
Hamas'ın askeri kanadı: İzzeddin El-Kassam Tugayları
Hamas, askeri kanadı İzzeddin El-Kassam Tugayları kanalıyla birçok askeri eylem yaptı. Kendini ‘fedai’ olarak tanımlayan eylemciler aracılığıyla Filistin’in savunulmasında etkin rol üstlendi. 2000 yılının Eylül ayında başlayan İkinci İntifada'da temel rol oynadı. Hamas, 1987’de çıkan Birinci İntifada sırasında da baş aktördü.
Hamas sadece askeri bir güç mü?
Hamas sadece askeri güce dayalı bir yapı olmaktan ziyade pek çok toplumsal zeminde karşılık bulan bir oluşum. Filistin halkı tarafından giderek taban bulmasından mütevellit 2006 seçimlerinde iktidara yürüdü ve İsmail Haniye başkanlığında bir hükümet kurdu. Bu tarihten itibaren İsrailli asker Gilad Şalit'in Hamas tarafından kaçırılması akabinde İsrail birçok Hamas yetkilisini tutuklayarak sert tepki verdi ve olaylar ardı ardına patlak vermeye başladı.
Gazze'de kontrolü ele geçiren olan Hamas İsrail'e roketler gönderdi. Hamas’ın tedbirlerine acımasız bir şekilde karşılık veren İsrail, 2008 yılının sonunda Gazze'ye “Dökme Kurşun Operasyonu” düzenleyerek 22 gün içinde binden fazla kişiyi şehit etti.
Filistin'deki direnişin sembol ismi: Şeyh Ahmet Yasin
Ahmet Yasin, 1938 yılında Britanya Manda Yönetimi altında bulunan Güney Filistin'deki El Majdel sahil kasabasında doğdu.
Babası Abdullah, Yasin 3 yaşındayken öldü. 1948 yılında yaşanan çatışmalar sırasında, annesiyle beraber Gazze'ye kaçmak zorunda kaldılar. Aile burada El-Şati Mülteci Kampı'na yerleşti.
Hamas'ın kurucusu ve lideri Şeyh Yasin, 1952 yılında arkadaşıyla güreş yaparken sakatlandı. Omuriliği zedelendi ve felç oldu. Yaşamının kalan bölümünde ellerini ve kollarını kullanamadı.
Kahire'deki El Ezher Üniversitesi'nde okumak için başvuru yapmasına rağmen sağlığı yüzünden eğitimini sürdüremedi. Evde pek çok alanda okumalar yaptı. Sonrasından Şeyh Yasin, Gazze Şeridi'ndeki en iyi hatiplerden biri haline geldi.
Şeyh Yasin, 1987 Aralık ayında İsrail’in yerleşim politikasına karşı çıkarak işgale direnmek istedi ve bir hareket kurmaya karar verdi. Pek çok önemli isimle toplantı yapıldı ve Hamas kuruldu.
Şeyh Ahmed Yasin, 2005 yılında İsrail'in düzenlediği bir füze saldırısı sonucu şehit edildi. Şeyh Yasin, felçli haliyle, tekerlekli sandalyesinde sabah namazından dönerken şehit edildi…
İsrail, Hamas liderlerine suikast düzenliyor
İsrail, geçtiğimiz on yılda Hamas'ın birçok üst düzey yöneticisine suikast düzenledi. Kimi bu saldırılar sonucu şehit olurken kimi de kıl payı kurtuldu. Bu saldırıların hemen hemen hepsinde ise İsrail, Filistinli muhbirleri kullanarak suikastleri gerçekleştirdi.
22 Mart 2004’de Hamas'ın kurucu lideri Şeyh Ahmet Yasin şehit edildi.
17 Nisan 2004’de Ahmet Yasin’in yerine gelen Abdul Aziz el-Rantisi şehit edildi.
İsmail Abu Şanab ve İzzeddin el-Kassam Tugayları'nın lideri Salah Şehade de 2002 ve 2003 yıllarında suikast sonucu şehit edilmişti.
Hamas’ın eski siyasi büro şefi ve lideri Halit Meşal ise Ürdün'de uğradığı suikast girişiminden son anda kurtuldu.
Yeni Dönemde Hamas Ve 2017 Vizyonu
Hamas ve Filistin direniş hareketi, özellikle Arap Baharı sonrasında yeni bir politika yapımı süreci ile karşı karşıya kaldı. Tunus’ta başlayıp bölgede domino etkisi yapan değişimin Mısır’da yaşanan askeri darbe ile yara alması ve Müslüman Kardeşler Hareketine yönelik artan baskılar, Hamas’ın bölgedeki konumunu da etkiledi. Buna bir de bölgedeki konjonktür eklendiğinde, Hamas’ın yeni döneme dönük bir siyaset izlemesi zaruri hale geldi.
Yeni bir yol haritası
Filistinli siyasi aktörler arasındaki bölünmüşlük, uzlaşının önündeki engeller ve İsrail’in etkisi, Hamas’ın yeni döneme yönelik yeni bir yol haritası hazırlayabileceği beklentilerini ortaya çıkardı.
2017 yılına gelindiğinde bu yöndeki en önemli adım Hamas’ın açıkladığı yeni strateji belgesi ile oldu. 42 maddeden oluşan yeni strateji belgesini Katar’ın başkenti Doha’da açıklayan Hamas’ın eski Siyasi Büro Şefi Halid Meşal, belgenin Hamas’ın yeni döneme hazırlığının göstergesi olduğunu söyledi.
Meşal’in hazırladığı yeni strateji belgesinde, 1967 sınırları içerisinde bir Filistin devletinin kurulması, Yahudilere ve aşırıcı gruplara yönelik bakışa yer veriliyordu. Mücadelenin Yahudilerle değil, Siyonist proje ile olduğu vurgusu yapılıyordu. Strateji belgesinde başkenti Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin kurulması için mücadelenin sürdürüleceği ifade ediliyordu.
Uzmanlara göre, strateji belgesindeki en önemli dönüşümlerden biri mücadelenin Yahudilerle değil Siyonist proje ile olduğunun vurgulanmasıydı. Bir diğerinin de 1967 sınırları temelinde bir Filistin’in bağımsızlığı fikrinin öne çıkarılması oldu.
Yeni siyasi büro şefi İsmail Heniyye
Strateji belgesinin açıklanmasının ardından Hamas içerisinde yeni bir görev değişimine gidildi. Yapılan seçimlerle Hamas’ın yeni Siyasi Büro Şefi İsmail Heniyye oldu. Halid Meşal’den görevi devralan İsmail Heniyye, hareketin yeni döneme hazırlanması için de önemli bir rol üstleneceğinin sinyallerini verdi.